Inwoners van Breda worden steeds ouder. Maar niet per se in goede gezondheid. Nu al heeft 46 procent van de volwassenen in de stad, en 56 procent van de gepensioneerden, overgewicht. Het aantal plaatsen waar Bredanaars ongezond voedsel kunnen kopen, is tussen 2011 en 2021 met 39 procent gegroeid. Mensen met een praktische opleiding leven gemiddeld 4 jaar korter en krijgen ruim 14 jaar eerder te maken met een slechtere gezondheid dan theoretisch opgeleiden. Het aantal welvaartsziekten, en daarmee de zorgkosten, nemen toe terwijl de beschikbaarheid van zorgpersoneel slinkt.
Om deze trends om te buigen, heeft de gemeente een ambitieuze Gezondheidsvisie samengesteld. Naast bewegen en ontspanning is voedsel hierin één van de drie thema’s.
Ambitie
De ambitie van de gemeente is dat in 2040 alle inwoners de juiste handvatten hebben om voor hun eigen gezonde leefstijl te zorgen.
Balans is hierin het sleutelwoord. Gezondheid is namelijk meer dan ‘niet ziek zijn.’ Het is belangrijk als we gelukkiger en langer willen leven, zowel fysiek als mentaal, en een bijdrage aan de samenleving kunnen leveren. Bovendien zorgen we samen voor een gezonde omgeving. Een omgeving die een gezonde leefstijl, gezonde voeding, bewegen en ontspannen stimuleert.
De ambitie voor een gezonde voedselomgeving bestaat uit drie speerpunten:
- We maken de gezonde keuze de logische en makkelijke keuze die voor iedereen toegankelijk is.
- In 2035 hebben we een Rookvrije Generatie.
- We ontmoedigen overmatig alcoholgebruik.
Inspiratie
Een inspiratiebron voor Breda zijn de zogenoemde ‘Blue Zones’: plekken op de wereld, zoals Sardinië en de eilanden van Okinawa, Japan, waar mensen gemiddeld tot ver in de tachtig en in goede gezondheid leven.
Hoe mooi zou het zijn als we volgens de principes van een Blue Zone zouden kunnen leven in Breda?
In Blue Zones eten de inwoners voornamelijk plantaardig, met veel groenten, bonen, volle granen en fruit. Vlees wordt maar een paar keer per maand gegeten. Dus een dieet dus rijk aan voedingsstoffen, maar matig in calorieën.
Voedselomgeving is van belang
De Gezondheidsvisie van Breda erkent dat de ‘voedselomgeving’ — de beschikbaarheid, bereikbaarheid, betaalbaarheid, promotie, kwaliteit en duurzaamheid van voedsel en dranken in de omgeving van inwoners — een grote invloed heeft op wat mensen eten en drinken, en dus op hun gezondheid.
Eten we gezond en gevarieerd, dan verkleint dat bijvoorbeeld de kans op vroeg overlijden, kanker, diabetes en hart- en vaatziekten.
Breda volgt de adviezen van de Gezondheidsraad en het Voedingscentrum om meer plantaardig en minder dierlijk eten te stimuleren. ‘De bekende Schijf van Vijf is een belangrijke richtlijn.’
Streven
In 2040 moet de gezonde keuze de logische en makkelijke keuze zijn, en voor iedereen toegankelijk.
Doordat er een gezonde voedselomgeving is, is gezond eten voor iedereen bereikbaar. Bredanaars weten van jongs af aan wat gezonde voeding inhoudt.
In de Blue Zones in het buitenland is eten vaak ook een sociale aangelegenheid. Wat dat betreft heeft het bourgondische Breda al een streepje voor op veel andere gemeenten in Nederland.
Wat Breda gaat doen
De vertaalslag van ambities naar beleid gaat voor voeding langs twee lijnen. De eerste: een betere balans tussen gezonde en ongezonde voedselaanbieders.
- Reclame: Verkennen of en waar het juridisch en beleidsmatig mogelijk is om reclames in de openbare ruimte voor ongezonde voeding te verbieden.
- Inzicht: De Bredase voedselomgeving letterlijk in kaart brengen.
- Concentratie ongezonde aanbieders: Bekijken of het mogelijk is om het aantal ongezonde aanbieders over de stad evenrediger te verdelen en te verlagen.
- Schoolomgeving: Extra maatregelen tegen ongezond voedselaanbod op scholen, kinderopvangcentra en sportverenigingen. Bijvoorbeeld door ‘gezondheid’ mee te wegen bij nieuwe vestigingen. Als blijkt dat de gemeente nieuwe aanbieders van ongezond voedsel, zoals snackbars, kan weren in de schoolomgeving, zal Breda dat doen.
De tweede lijn van aanpak is het blijven stimuleren van gezonde keuzes.
- Groen: Extra moestuinen bij basisscholen en kinderopvang.
- Betaalbaarheid: Onderzoeken of het aanbieden van gezonde voeding op basisscholen, of aan mensen die dat moeilijker kunnen betalen, haalbaar en nodig is.
- Aantrekkelijk aanbod: Organisaties die subsidie ontvangen, zoals evenementen en sportverenigingen, stimuleren om gezonde en aantrekkelijke voeding aan te bieden.
- Werkvloer: Ook organisaties waar de gemeente minder directe invloed op heeft aanmoedigen om hun werkvloer en kantine gezonder in te richten.
- Water drinken: Meer openbare drinkwaterpunten aanleggen en evenementen en horeca aanmoedigen om gratis water beschikbaar te stellen.
Van visie naar uitvoering
Om tot uitvoering te komen van de visie ontwikkelt Breda uitvoeringsplannen. Hierin komen concrete programma’s en projecten, met aandacht voor bepaalde doelgroepen, buurten en wijken.