Inwoners moeten een stem hebben in de voedseltransitie, vindt Hilda Weges. Zij is de voorzitter van Eetbaar Ede en procesbegeleider van de Voedselraad in de stad, één van de vijf voedselraden in Nederland.
In Ede willen veel inwoners dat het voedselsysteem verandert, vertelt Weges aan Binnenlands Bestuur:
Het huidige systeem is niet goed voor mens, dier en aarde. Veel supermarktvoedsel is ongezond, de productiewijzen moeten veel duurzamer en er wordt te veel voedsel weggegooid.
Toch worden bezorgde inwoners nauwelijks betrokken bij beleid. ‘Bij veel gemeentes is het lastig om binnen te komen.’
Food-stad
De gemeente Ede heeft de oprichting van een Voedselraad juist actief gestimuleerd. ‘De wethouder verzoekt ons ook om zo kritisch mogelijk te zijn,’ zegt Hilda. Ede profileert zich nadrukkelijk als ‘food-stad’. De ambtenaren hebben daardoor een duidelijke opdracht:
Ze moeten de beweging naar meer gezond en duurzaam voedsel in de gemeente gestalte zien te geven en daarbij kunnen ze onze kennis goed gebruiken.
Advies
De Voedselraad Ede adviseert gevraagd en ongevraagd.
Ongevraagd advies kwam er al over voedseleducatie, over stadslandbouw en korte ketens, en de horeca.
Eerder is in de Voedselraad gesproken over een gezonde voedselomgeving voor jongeren en voor ouderen.
Toen vorig jaar bleek dat er kinderen in Ede waren die niet ontbeten, hebben we dat samen met de gemeente goed opgepakt. Nu discussiëren we over voedseltuinen in de wijk.
Eind 2022 heeft de raad een tienpuntenplan opgesteld waarin de adviezen samenkomen:
- Voldoende grond voor nieuwe duurzame en lokale voedselproducenten.
- Betaalbare ruimte voor de verkoop van gezonde en duurzame producten van lokale voedselondernemers.
- Jaarlijks promotiecampagnes om de zichtbaarheid van lokale en duurzame ondernemers bij de Edenaren te vergroten.
- In alle wijken een sociale, inclusieve moestuin waar bewoners samen kunnen tuinieren.
- Een Volkskantine als basisvoorziening zonder winstoogmerk waar iedereen een betaalbare en gezonde maaltijd kan kopen.
- Minimaal 60 procent van de menukaart in de Edese horeca is plantaardig.
- Volkstuincomplexen produceren voor de Voedselbank. Klanten van de Voedselbank helpen daarbij ook zelf mee.
- Openbare ‘Voedseldeelkastjes’ in iedere wijk waar bewoners voedsel kunnen delen met medebewoners.
- Gratis toegankelijke kooklessen in buurthuizen om een goedkope en gezonde maaltijd te leren inkopen en bereiden.
- Restaurants en cafés bieden een kliekjes/tapas kaart aan tegen een vriendelijke prijs, gemaakt van producten en ingrediënten die anders worden weggegooid.
Diverse groep
De raad bestaat uit inwoners van de gemeente die op persoonlijke titel zitting nemen, maar wel op de een of andere manier in verbinding staan met een relevante ketenpartij: van boer tot initiatiefnemer van een stadstuin tot docent tot zorgprofessional.
‘Natuurlijk lopen binnen de Voedselraad de belangen uiteen,’ licht Weges toe, ‘maar iedereen wil gezond, duurzaam en betaalbaar voedsel.’
Met dat doel kijken we naar belemmeringen, kansen en zeker ook naar innovatieve ideeën. Dat gaat heel goed.
Interesse in meer steden
Ook in de Metropoolregio Amsterdam en de gemeenten Den Haag, Haarlem en Utrecht zijn voedselraden actief. In Dordrecht is voorgesteld om er één op te richten.
Weges is één van de kartrekkers van Voedselraden Nederland, dat wordt ondersteund door het kennisprogramma DuurzaamDoor. Daarin delen de voedselraden ervaringen en kennis uit.
En wellicht nemen we het voortouw voor een landelijke agenda. Gezond voedsel zou namelijk een basisvoorziening moeten worden. Voor zo’n voortrekkersrol hebben we wel een brede beweging nodig. We breiden graag uit met iedereen die zich wil committeren en actief mee wil gaan doen. En gemeenten en groepen die een voedselraad willen oprichten, helpen we natuurlijk graag op weg.